Hirur gaitz horietarik bat bakharrik aski izanen zen zeruko ozpinen Frantziaren gainerat erorarazteko, eta beraz hirurek aiseago dituzte yautsarazi.
Behar ditut oraino seinalatu bi kausa Erreboluzionea ekharri zutenak.
Hetarik lehena izan zen segitzea aiphatu filosofo heyen doktrina faltsoak eta gezurrezkoak, zela kestione bai Erlisioneaz, bai zozietateaz, bai gobernamenduez. Filosofo horietarik biga ditut bakharrik izendatu nahi: bat Monteskiu eta bertzea Joannes-Jakes Rousseau.
Lehenak, nahiz thalendu eta yakitate handitakoa zen, fedea arras galdua ahal zuen, erakusten zuenean bere iskribuzko obra handienean (Esprit des Lois) zozietatea dela egina edo formatua gizonez, eta ez Yainkoaz; eta beraz gizonak gidatzen dituzten legeak eta heyek dazkoten obligazioneak, gizonek hauts ditzazketela. Klar da gauza bat egiten duenak gauza hura barrea dezakela, eta horrek erran nahi du hemen lehenbiziko gezur batek bigarren gezur bat berekin golkhoan ekhartzen duela.
Joannes-Jakes Rousseauk, bere aldian, erakhutsi zuen bertze gauza bat ez gutiago egiaren kontrakoa, eta osoki zoroa. Iskribatu zuen beraz liburu batean, filosofo hunek, gizonak bizi izanik, lehen denboretan, basa bestiak bezala, elgarretarat bildu zirela, zorion gehiagorekin bizitzeko mundu huntan, eta hortakotz establitu zituztela lege batzu guziek begiratu behar zituztenak (Contrat social).
Bainan filosofo beraren arabera, nola lege horiek sobera maiz bazterrerat utziak baitire, gizonek urra, hauts eta barrea detzazkete, egin zituzten bezala.
Erakuspen faltsu, gezurti eta erho horietaz zituzten hantuak beren izpirituak eta fartzituak beren buruak, hastean aiphatuko ditudan hamabi ehun gizon Versaillarat bildu ziren gehienek; eta horiek eraman nahiz azken kontsekentzietaraino, ezarri zuten Frantzia azpikoz gora.
Azkenik erranen dut Framazonek, erran nahi dut Yainkoaren, gizonen eta zozietatearen etsayek, egin dutela gehienik Erreboluzionea!
FRANTZIAKO
ERREBOLUZIONEAREN